Blog

09.02.2024

PMDD, de overtreffende trap van PMS

De diagnose PMDD krijg je niet op je 15e. Kim(*) moest 41 worden voordat alle puzzelstukjes op z’n plek vielen.

Mijn ouders vonden me in de puberteit vaak een draak steekt ze van wal, als we elkaar treffen in een gezellig koffietentje. Nu pas weet ik, het waren de hormoonschommelingen. 

Tijdens relaties waren er altijd ups en downs. Deze waren vaak te wijten aan mijn humeur en mijn psychische- en lichamelijke gesteldheid. Het ging allemaal niet vanzelf. Ik kon hartstikke vrolijk en levendig zijn, maar veel vaker was ik emotioneel, angstig, somber, prikkelbaar en voelde ik me naar door lichamelijke klachten. Met name hoofdpijn, vermoeidheid en slapeloosheid. 

Dat had invloed op alles. Relaties, vriendschappen, werk, sporten. Ik heb me er nooit bij neergelegd, het aantal artsen dat ik bezocht heb, zijn niet op 2 handen te tellen. Van huisarts, naar reumatoloog, naar neuroloog, naar internist, naar psycholoog, naar psychiater en meer. En dan nog de fysiotherapeut, chiropractor, acupuncturist, homeopaat enz. Noem het maar op, ik was er. 

Ik kreeg de meest uiteenlopende behandelingen en diagnoses. Echter, was er nooit een diagnose waar ik me helemaal in herkende en was er ook nooit een behandeling die aansloeg. 

Toen ik met de anticonceptiepil stopte begon ik dingen op te merken en legde ik de link met mijn menstruatiecyclus. Ik heb ongeveer 1 “goede” week per maand en die week valt steeds nadat ik mijn menstruatiebloeding heb gehad. Daarna volgen er standaard 3 “slechte” weken. Waarom is dit nooit eerder opgemerkt? Niet door de artsen en ook niet door mezelf. Is er onvoldoende over bekend? En daardoor minimale voorlichting? Het maakte allerlei gevoelens in me los. Want hoeveel vrouwen zullen er zijn die, net als ik, van hot naar her worden gestuurd met hun klachten.

Ik maakte een afspraak met een gynaecoloog en vrij snel werd duidelijk wat ik heb, PMDD.

PMDD is een cyclische op hormonen gebaseerde stemmingsstoornis, met symptomen die voorkomen tijdens de premenstruele fase (luteale fase) van de menstruatiecyclus, die gemiddeld duurt vanaf de eisprong tot het begin van de menstruatie.  

Dysforie is het tegenovergestelde van euforie. 

Naar schatting overkomt het 5-10 % van de vrouwen in hun vruchtbare levensjaren. Het is geen hormonale disbalans, maar een sterke negatieve reactie op het natuurlijk stijgen en dalen van de hormonen oestrogeen en progesteron. De symptomen nemen vaak toe met de tijd en kunnen verergeren tijdens menstruatie, zwangerschap, miskraam, bevalling en de pre-menopauze. 

Onderstaande symptomen, kwamen me ook letterlijk allemaal bekend voor, zegt Kim.

- stemmingswisselingen (prikkelbaarheid, woede, emotieregulatie)
- angst- en/of paniekaanvallen
- depressieve perioden
- wanhopig gevoel, schuldgevoel, suïcidale gedachten
- minder interesse in dagelijkse bezigheden (werk, relaties, hobby’s)
- brain fog (hersenmist), concentratieproblemen, minder tot geen focus
- gevoelens van overweldiging en/of controle verlies
- vermoeidheid, minder energie, slapeloosheid
- veranderingen in eetlust
- gevoelige borsten
- spierpijn, gewrichtspijn
- gewichtstoename, opgeblazen gevoel
- hoofdpijn, migraineaanvallen

De gynaecoloog gaf direct aan dat er voor PMDD geen standaard behandeling is. Ook kan dit er 1 zijn of een combinatie van meerdere.

Onderstaande behandelingen werden besproken:

Levensstijl
Het is belangrijk, maar vaak niet gemakkelijk om te leren omgaan met de klachten en begrip te vragen in je directe omgeving. Probeer op de dagen met de meeste klachten belastende activiteiten zoveel mogelijk achterwege te laten. Regelmatig bewegen en/of sporten kan verlichting geven. Ook stoppen met roken kan zinvol zijn. Soms bieden gesprekken met een psycholoog, coach en/of lotgenoten uitkomst. 

Voeding
Een dieet met weinig suiker, koffie, alcohol, zuivel (koemelk), vet, zout en scherpe kruiden kan helpen de klachten te verminderen. Soms is er ook baat bij een glutenvrij dieet.

Aanbevolen voeding: groente, fruit, noten en zaden, eiwitten, zetmeel (aardappel, rijst), vette vis en rood vlees.

Natuurgeneeskunde
Kruidengeneesmiddelen, zoals Vitex agnus castus (bevordert de communicatie tussen de hypofyse en de eierstokken).

Supplementen
Zoals magnesium, vitamine B6, zink, rhodiola rosea, melatonine, visolie en jodium.

Orale anticonceptiva (de pil)
De pil is het bekendste medicijn dat de eisprong onderdrukt. Bij een aantal vrouwen die de pil gebruiken, verminderen de klachten. Een combinatiepil (een pil met dezelfde hoeveelheid hormonen de hele maand) werkt vaak beter dan een driefasenpil (verschillende hormoonhoeveelheden). Het is ook mogelijk om de combinatiepil door te gebruiken zonder stopweek, zodat er helemaal geen menstruaties meer optreden. 

SSRI’s
Er zijn medicijnen die ervoor zorgen dat de hersencellen minder gevoelig worden voor natuurlijk hormoonwisselingen. Ze beïnvloeden de neurotransmitters in de hersenen en worden SSRI’s genoemd. Ongeveer 70% van de vrouwen met PMDD klachten ondervindt een gunstig effect van deze medicijnen. Voorbeelden zijn fluoxetine, paroxetine en sertraline. De ervaring van een arts met een bepaald middel speelt vaak een rol bij de keuze.  

Progesteronpreparaten
Als er dagelijks een progesteronpreparaat wordt ingenomen, treedt er geen eisprong op. Daardoor blijft ook de menstruatie achterwege. Er kan wel tussentijds bloedverlies voorkomen. Een veel voorkomende bijwerking is gewichtstoename. 

LH-RH-agonisten 
Deze medicijnen bootsen de situatie van de postmenopauze na. Door weinig aanmaak van vrouwelijke hormonen wordt er geen baarmoederslijmvlies meer opgebouwd en afgestoten en verdwijnen de menstruaties. In verband met ongunstige effecten op de botopbouw is het beter deze medicijnen niet langer dan een half jaar te nemen. Het biedt dan ook geen definitieve oplossing voor de klachten. Wel kunnen ze soms behulpzaam zijn om er achter te komen of je werkelijk last hebt van PMDD. 

Verwijderen van de eierstokken en eventueel de baarmoeder

Het duizelde me, zegt Kim zuchtend, want waar begin ik en wat past er bij me? Qua levensstijl en voeding was er niet veel winst te behalen, daarmee lette ik al erg goed op. Voor de chemische overgang of een operatie ben ik eigenlijk nog te jong. Ik koos dus voor de anticonceptiepil. Niet de pil die meestal wordt voorgeschreven, maar een pil met natuurlijke, lichaamseigen hormonen (Zoely). En dan zonder stopweek, wat in deze heel belangrijk is, zodat ik geen eisprong heb en niet menstrueer. 

Na een half jaar kan ik zeggen dat de scherpe kantjes er vanaf zijn! Ik voel me beter en meer mezelf. Het is niet 100% maar vergeleken met hoe het was, is dit voor mij een positief resultaat!

Voor meer informatie over PMDD verwijzen wij je naar www.pmddnederland.nl. 
Om jouw situatie verder in kaart te brengen kan je het beste contact opnemen met je huisarts. 

* Kim is niet haar echte naam.

Heb jij PMDD? En wat zijn jouw ervaringen? Laat het weten in de reacties!